Foto: Athenaeum Boekhandel
Op welke keizer lijkt president Trump? vroegen Amerikaanse media haar indertijd. Vermoedelijk wilden ze horen: Caligula, of Nero, keizers met een slechte reputatie. Maar gezaghebbend classica Mary Beard, hoogleraar in Cambridge, ziet heel andere parallellen tussen toen en nu: rond een machtige heerser is heel weinig oppositie en het systeem wordt niet ter discussie gesteld. Het is ‘always a bit of an act’, dat de autocraat ‘in control’ is, autocratie is 'always a pretence', doen alsof. Beard reflecteert op de kwetsbaarheid van democratie en op de beeldvorming van autocratie. Wie weet zijn er dissidenten maar, leert de ervaring: de meeste mensen staan niet op maar duiken weg.
De rotzak verdiende het
Het is een onverwacht serieus moment voor een schrijfster en documentairemaker die niet zwaar op de hand is in haar kijk op Romeinse keizers, de ‘white male blokes’ waarover ze op uitnodiging van Athenaeum Boekhandel vertelt in een uitverkochte Oude Lutherse Kerk in Amsterdam. Emperor of Rome, ‘Keizer van Rome, Heersen over het Romeinse Rijk’, heet haar nieuwe boek, niet: de keizers, of een bepaalde keizer. Zo groot waren de onderlinge verschillen niet: de blokes waren over het algemeen niet zo best, sommige ‘okay’, gaat wel.
Wat is waarheid? De keizer die op zijn sterfbed zijn zoon zegende tot opvolger kreeg een goede pers maar de keizer die werd vermoord werd kapotgeschreven om aan te tonen: de rotzak verdiende het. De werkelijkheid is moeilijk te achterhalen, zegt Mary Beard. Collega’s stoppen energie in het checken van alle twijfelachtige verhalen en schitterende of schokkende anecdotes, maar belangrijker is het, wat het zegt dát die verhalen worden gedaan. Ze zijn voor haar ‘true on a different level’.
Gestikt onder rozenblaadjes
Heeft een keizer werkelijk zijn bezoek doen stikken onder een enorme vracht rozenblaadjes, zoals zo mooi geschilderd in 1888 door Laurens Alma-Tadema (zie foto)? De keizer die acht beren met enig tijdverschil aan het spit liet garen, zodat er altijd eentje klaar zou zijn zodra hij trek kreeg, het is vast net zo onwaar als het verhaal dat kroonprins Charles zo een reeks eitjes liet koken voor zijn ontbijt. Maar het laat zien: de machthebber heeft geld en hij heeft macht en hij kan alles, bijvoorbeeld mindere goden aan het eind van de tafel dankbaar laten kijken naar nep-eten van gips. ‘Dining is always about power’ en macht is acteren, of zoals Elizabeth II reageerde op complimenten voor haar rol in een filmpje met Beertje Paddington: ‘It’s all I do.’
Het lijkt dat de keizer in zijn eentje regeerde maar niemand doet dat alleen. Hij kon elke vrouw krijgen voor seks ‘on an imperial scale’ maar hoewel papierwerk zeker méér tijd heeft genomen zijn van keizers onechte kinderen, maar geen handschriften bekend. Wel van de ondergeschikten die het werk deden, tot aan grafiti toe waarin slaven met elkaar de draak staken, informatiebronnen van de eerste orde. De vrouw achter de keizer was erg geschikt om de schuld te geven van zijn fouten, wat volgens Beard nog steeds wel van pas komt.
Gewonnen voor Rome
Haar beste moment was, vertelt Beard een dankbaar gehoor, toen zij een debat over het belang van Rome versus Griekenland, glansrijk won van Boris Johnson, toen burgemeester van Londen. Rome was nooit gevallen met Mary Beard aan het roer, is wel gezegd. Het publiek, waaronder oudere classici en jongere studenten, zwermt rond de boekenverkoop en het signeertafeltje, Mary Beard in haar lange gele vest soeverein glimlachend temidden van het gewoel.
Foto: Athenaeum Boekhandel
Comments